Nov 137 min read

Geestelike Ritmes

Inleiding

Wanneer ons oor ons toewyding aan God nadink, worstel ons dikwels met hierdie paradoks: Hoeveel dissipline verg dit en watter rol speel genade dan? Wat ons kan help om dit beter te verstaan is dalk Jesus se beelde oor die natuur. Saad, grond en seisoene leer ons van die natuurlike vloei van genade. Groei is nie iets wat ons kan forseer nie, maar eerder iets waaraan ons oorgee. Dink maar aan jou asemhaling...

Geestelike ritmes leer ons dat dit nie net bloot gaan oor die navolging van rituele of om harder te probeer nie. Dit is eerder 'n transformerende proses van self-oorgawe, waar 'n mens groei in liefde, deernis, en bewuswording van God se teenwoordigheid in die dans en natuurlike ritme van die lewe. Wanneer dit met nederigheid en doelgerigtheid beoefen word, beweeg ons weg van oppervlakkige begeertes na 'n diep verbintenis met die goddelike, wat uiteindelik lei tot 'n lewe wat liefde, vrede en diens aan ander.

Ont-dek

Johannes van die Kruis het 'n besondere insig gehad: hy het die gedagte van 'n "geestelike reis" verwerp. Vir hom was hierdie beeld misleidend, aangesien dit suggereer dat ons slegs van een punt na 'n ander moet vorder. Die gevaar hiervan is duidelik – wat bly oor wanneer jy by jou eindpunt kom? Sou die lewe dan nie sy sin verloor nie? Of, indien ek ‘n sekere punt bereik is ek dan meer heilig?

In plaas van ‘n hiërargiese vordering het hy 'n ander begrip voorgestel: dié van 'n geestelike ritme.

Hierdie ritme is niks anders nie as die wonderbaarlike wisselwerking van liefde tussen God en mens – 'n hemelse dans wat sigbaar word in die gewone oomblikke van elke dag. Dit is 'n lewende, voortdurende verhouding wat in die alledaagse lewe ontplooi.

Dit was ook presies wat die ou kerkvaders verstaan het van die Drie-eenheid. Die Griekse woord ( perichoresis) beteken:

"peri" = rondom/om
"choresis" = dans
Saam beteken dit letterlik "rondom-dans" of "dans-rondom"

"Perichoresis", wat grasieuse, naatlose ritmes vasvang en is die oorsprong van ons woord choreografie. Invloedryke Christelike skrywers soos Richard Rohr, Tim Keller, en Eugene Peterson het 'n dieper betekenis beskryf deur die konsep van 'n sirkel-dans te gebruik. "Perichoresis" is deur Tertullianus in die 3de eeu geskep om die Drie-eenheid te beskryf. Die konsep van die Drie-eenheid word ook in ander godsdienste gevind, soos Hindoeïsme, Boeddhisme, en Daoïsme, en andere wat 'n lewensiklus van gee en ontvang beskryf.

Die Drie-eenheid kan verwarrend wees. G.K. Chesterton het gesê: "Die Christendom sou nie iets so ingewikkeld soos die Drie-eenheid uitgedink het as dit nie waar was nie." Hy het genoem dat dit selfs 'n meer gesofistikeerde manier is om te sê: "God is liefde". Tog weerspieël dit 'n dieper menslike ervaring – die gevoel om vasgevang te wees in die ritme en vloei van 'n groter werklikheid van liefde. Liefde, in sy suiwerste vorm is 'n dans van gee en ontvang. Die bekende teoloog Ronald Rolheiser beskryf 'n goddelike vloei van liefde: God, wat oorloop van liefde, stort dit uit in sy Seun. Die Seun, uit intense dankbaarheid, gee hierdie liefde terug aan die Vader. Binne hierdie voortdurende uitstorting van wederkerige liefde ontstaan die Heilige Gees as die beliggaming van hierdie konstante beweging en vloei van liefde.

Ons verlange na verbondenheid lei ons dikwels op 'n dwaalspoor en verwar God se liefde met 'n vlugtige vonk. Ons geneigdheid om liefde as verliefdheid te romantiseer, lei dikwels daartoe dat ons die ware essensie daarvan mis. God se liefde is egter nie 'n gevoel nie, maar 'n vloei van lewende verhoudings en 'n lewendige stroom. In hierdie daad van gee en ontvang, in die dieptes van hierdie verbintenisse, ervaar ons werklik die geskenk van lewe. Hierdie liefde oortref die beperkings van taal en selfs ons beste teologiese pogings om dit te verstaan.

’n Belangrike waarneming deur Richard Rohr is dat sommige mistici 'n goddelike kwartet voorstel. Hulle sien die skepping self as die 'vierde persoon van die Geseënde Drie-eenheid', wat die dans van God inklusief maak. In hierdie wonderlike en oorvloedige liefde is die sirkel oop en kan die skepping en menslike lewe ten volle deel in die ervaring van die Trinitariese lewe self. Hierdie idee van skepping as deel van die Drie-eenheid verbind met ’n groter idee in filosofie genaamd 'die krag van drie'. Dit beteken basies dat wanneer drie dinge op ’n spesiale manier bymekaarkom, iets nuuts en wonderliks altyd as die vierde geskep word."

Metafore vir geestelike ritme:

1. Die Oseaan se Getye

Soos die konstante eb en vloei van getye, vereis geestelike ritmes beide "volmaak" en "leegmaak".
Die ritme is natuurlik maar kragtig, en vorm die kuslyn oor tyd.
Net soos die maan die getye trek, is daar 'n groter krag wat ons geestelike ritmes lei.

2. Asemhaling

Asemhaling vereis beide inaseming (ontvang) en uitaseming (vrylating).
Jy kan nie nuwe asem inneem sonder om die oue vry te laat nie.
Dit is meestal onbewustelik, maar kan doelbewus gerig word vir 'n dieper doel.
Is noodsaaklik vir die lewe, maar word dikwels nie raakgesien nie.

Ont-leer

Die groot uitnodigings en gevare in geestelike ritmes:

Belangrike uitnodigings:

1. Transformasie eerder as prestasie

Uitnodiging tot diep innerlike verandering.
Fokus op wees eerder as doen.
Groei in liefde eerder as doelwitbereiking.
Toelaat dat God werk eerder as om verandering te forseer.

2. Integrasie van die lewe

Vind die heilige in gewone oomblikke.
Gebruik jou omgewing, en alles om jou as rituele.
Bou 'n brug tussen kontemplasie en aksie.
Verbind daaglikse roetines met geestelike lewe.

3. Vryheid deur struktuur

Paradoks van bevryding deur dissipline.
Skep ruimte vir genade soos 'n wingerdstok teen 'n prieel om vryelik te kan groei.
Vind ritme eerder as rigiede reels net soos voëls se vlerke se vaste struktuur vryheid van vlug moontlik maak.
Rituele help ons om iets diepers te ervaar

4. Verdieping van verhouding

Grense in verhoudings skep intimiteit.Duidelike rolle maak spontane samewerking moontlik! Wie is God en wie is jy?
Ontwikkel geestelike bewustheid.
‘n Rivier vloei binne sy walle.

Belangrike gevare:

1. Godsdienstige perfeksionisme

Verander ritmes in rigiede reëls.
Meet geestelike "sukses".
Vergelyk met ander.
Word self-gefokus eerder as God-gefokus.

2. Geestelike materialisme

Gebruik praktyke vir ego-versterking.
Versamel ervarings sonder transformasie.
Jaag geestelike "prestasies" na.
Rituele wat net oor selfverbetering gaan.

3. Maatstawwe

Kwantifiseer wat nie gemeet kan word nie.
Verwar aktiwiteit met groei.
Soek na sigbare "resultate".
Beoordeel geestelike vordering met ervarings en gevoelens.

4. Vermyding en ontvlugting

Perfeksionisme as “heiligheid”.
Vervang verhouding met ritueel.
Skuil agter geestelike aktiwiteite en daarom vermy ek mense en hulle nood.
Bonatuurlike antwoorde vir natuurlike probleme.

Ont-moet

Belangrike spannings om te handhaaf:

1. Struktuur vs. vryheid

Handhaaf ritme sonder rigiditeit.
Balanseer dissipline met spontaniteit.
Volg vorm terwyl jy vloeibaar bly.
Wees konsekwent maar buigsaam.

2. Individueel vs. gemeenskaplik

Persoonlike praktyk binne gemeenskap.
Unieke pad binne tradisie.
Private toewyding en gedeelde aanbidding.
Persoonlike groei wat gemeenskaplike doel dien.

3. Aktief vs. ontvanklik

Inspanning sonder dwang.
Dissipline sonder forsering.
Werk terwyl jy wag.
Vloei vanuit 'n plek van wees.

4. Gewoon vs. heilig

Vind die goddelike in daaglikse lewe.
Balanseer spesiale tye met alledaagse oomblikke.
Sien buitengewone in gewone.
Integreer kontemplasie met aksie.

Hier volg 'n omvattende samevatting van hoe om geestelike ritme/dissipline te ontwikkel, gebaseer op hierdie vier geestelike denkers:

1. Verstaan die fondament (Volgens Ron Rolheiser):

Begin deur ons fundamentele rusteloosheid te erken.
Besef dat dissipline as integrasie dien, nie perfeksie nie.
Aanvaar dat ritme beide "hoë" en "lae" seisoene insluit.
Begin met jou huidige realiteit, nie 'n geïdealiseerde weergawe nie.

2. Skep gewyde ruimtes (Volgens Henri Nouwen):

Begin met klein oomblikke van stilte.
Vestig 'n konstante tyd en plek.
Beweeg van "eensaamheid" na "afsondering".
Oefen om in die oomblik teenwoordig te wees.
Skep grense rondom jou tyd en energie.

3. Praktiese raamwerk (Volgens Dallas Willard):

Begin met hanteerbare "oefening", nie probeer nie.
Implementeer dissiplines van betrokkenheid:
- Studie (gereelde lees/nadenke).
- Aanbidding (beide persoonlik en gemeenskaplik).
- Diens (maniere vind om te gee).
- Viering (dankbaarheid beoefen).
Balanseer met dissiplines van onthouding:
- Stilte (gereelde tye van rus).
- Afsondering (tyd alleen met God).
- Vas (van kos of ander aktiwiteite).
- Eenvoud (verminder wanorde/geraas).